Sejm uchwałą z 11 września 1998 roku ustanowił dzień 27 września Dniem Podziemnego Państwa Polskiego na pamiątkę rocznicy utworzenia we wrześniu 1939 r pierwszych tajnych organizacji, które były pierwszymi zrębami państwa podziemnego. W 82 rocznicę tego historycznego wydarzenia przy pomniku Podziemnego Państwa Polskiego na Targu Rakowym w Gdańsku odbyła się uroczystość, w której uczestniczyli przedstawiciele wojewódzkich i miejskich władz samorządowych, organizacji kombatanckich, wojska, organizacje harcerskie z pocztami sztandarowymi oraz młodzież szkolna. Oprawę obchodów zapewniły kompania reprezentacyjna i reprezentacyjna orkiestra Marynarki Wojennej.

Rozpoczynając swoje wystąpienie mjr prof. Jerzy Grzywacz – harcerz Szarych Szeregów, weteran Powstania Warszawskiego, prezes Pomorskiego Zarządu Okręgowego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i Morskiego Oddziału Szarych Szeregów nawiązał do tych historycznych wydarzeń sprzed 82 lat. 27 września 1939 roku w oblężonej Warszawie miały miejsce dwa wydarzenia, które znacząco wpłynęły na postawę narodu polskiego w czasie II wojny światowej. Stanowiły pierwsze kroki do powołania kolejnych instytucji, które utworzyły struktury państwa podziemnego. W pierwszym wydarzeniu grupa oficerów działająca z upoważnienia naczelnych władz wojskowych utworzyła tajną organizację wojskową, której nadano nazwę Służba Zwycięstwu Polski. Pierwszym jej komendantem został generał Michał Tokarzewski - Karaszewicz . W listopadzie 1939 roku rząd polski na emigracji powołał Związek Walki Zbrojnej. Na dowódcę krajowego został powołany płk Stefan Grot Rowecki. Natomiast generał Michał Tokarzewski - Karaszewicz został wyznaczony na komendanta ZWZ na terenach zajętych przez Związek Radziecki. Drugą tajną organizację powołało grono członków Rady Naczelnej Harcerstwa. W późniejszym czasie organizacja ta przyjęła kryptonim Szare Szeregi. Pierwszym naczelnikiem Szarych Szeregów został Florian Marciniak. Jak wspominał prof. Jerzy Grzywacz życie w okupowanym kraju niosło wiele niebezpieczeństw. Jak wychodził z domu matka błogosławiła go kreśląc krzyż na czole. Nikt nie miał pewności, że wychodząc z domu powróci do niego. Ta sytuacja jest niewyobrażalna dla współczesnej młodzieży, żyjącej w warunkach wolności, mogącej swobodnie chodzić po ulicach, wyrażać swoje poglądy. Dlatego należy zrobić wszystko by tamte wojenne czasy nigdy nie powróciły.

Wiceprezydent Gdańska Monika Chabior w swoim wystąpieniu zwróciła uwagę na fenomen Podziemnego Państwa Polskiego. Posiadało konspiracyjny struktury mające wszystkie cechy przypisywane państwu. W tych tajnych strukturach funkcjonował tajny parlament reprezentowany przez przedstawicieli partii politycznych, administracja wszystkich szczebli, sądownictwo, tajne szkolnictwo, nielegalna prasa i drukarnie. Swoje wystąpienie zakończyła słowami pamiętamy, nie zapomnimy nigdy więcej wojny, Aktorka Krystyna Łubieńska a w czasie wojny sanitariuszka w powstania warszawskiego odczytała myśli Jana Pawła II.

Modlitwę za żołnierzy poległych i zamordowanych w hitlerowskich i stalinowskich obozach oraz cywilne ofiary II wojny światowej odmówił ks. prałat ppłk Wiesław Okoń. Następnie został odczytany apel poległych a kompania reprezentacyjna Marynarki Wojennej oddała salwę honorową. Po czym delegacje złożyły u stóp pomnika Podziemnego Państwa Polskiego wieńce i wiązanki kwiatów. Uroczystość zakończyło odegranie pieśni reprezentacyjnej Wojska Polskiego. Pomorski Zarząd Wojewódzki reprezentowali: ppłk Zbigniew Drozdek, ppłk Franciszek Jasiukiewicz i chor. Stanisław Buchajczyk. Uroczystość na zdjęciach utrwalił sierż. Antoni Palczewski

Zbigniew Drozdek