Przy pomniku Ponarskim, na cmentarzu Łostowickim w Gdańsku, po raz piąty oddano hołd ofiarom największej zbrodni popełnionej podczas okupacji niemieckiej na Kresach Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej. Na uroczystość zorganizowaną przez Prezydent Miasta Gdańska oraz Prezes Stowarzyszenia Rodzina Ponarska - Marię Wieloch przybyło wielu przedstawicieli państwa, samorządu, instytucji kultury i jednostek samorządu terytorialnego, liczni delegaci organizacji kombatanckich i młodzieżowych, aby uczcić pamięć pomordowanych w Ponarach. Z ramienia Pomorskiego Zarządu Wojewódzkiego ZŻWP w uroczystości wzięła udział delegacja w osobach: prezes ppłk w st. spocz. Zbigniew Drozdek, oraz kol. Bożena Szubińska, Franciszek Jasiukiewicz,  Sławomir Bielak, Antoni Palczewski i Stanisław Buchajczyk.

                W tym szczególnym dniu, upamiętniliśmy ludobójstwo na Polakach, na Wileńszczyźnie w Ponarach. Miejsce to symboliczne, obok stacji Miednoje, Charków, Katyń a po stronie niemieckiej Auschwitz – Birkenau powoli ale systematycznie przedostaje się do naszej pamięci narodowej. Zbrodnia w Ponarach nie przebiła się tak mocno do naszej świadomości. Nadal jest to miejsce tragiczne, o którym mówią nieliczni. Nadal jest słabo zakorzenione w naszej świadomości.

                Uroczystość uświetnił udział orkiestry wojskowej Straży Granicznej, która rozpoczynając wydarzenie odegrała hymn państwowy Rzeczypospolitej Polskiej. Okolicznościowe przemówienia wygłosili: Zastępca Prezydent Gdańska Piotr Borawski oraz prezes Stowarzyszenia Rodzina Ponarska dr Maria Wieloch.

                „Po raz kolejny, już piąty spotykamy się tu, aby upamiętnić ofiary Zbrodni Ponarskiej. W dołach Ponarskich, koło Wilna zginęło w czasie II Wojny Światowej około 70 tysięcy żydów, do 20 tysięcy Polaków oraz obywatele innych narodowości. Żydzi byli mordowani w ramach zaplanowanego holocaustu natomiast Polacy mordowani byli za swój patriotyzm, wykształcenie, pomoc Żydom, walkę z niemieckim okupantem, po prostu za Polskość” - mówiła Maria Wieloch (która w lesie ponarskim straciła ojca, oficera wywiadu Armii Krajowej, zamordowanego w lutym 1943 roku. Maria Wieloch urodziła się dwa miesiące po śmierci ojca).

                Apel pamięci odczytany przez harcmistrza komendanta hufca Gdańsk-Portowa Artura Lemańskiego zapadł wielu uczestnikom uroczystości głęboko w pamięci, a okolicznościowe wiersze recytowane przed pomnikiem silnie akcentowały tragiczne wydarzenia w Ponarach przebijając się do świadomości uczestników.

                Na zakończenie uroczystości delegacje licznych organizacji kombatanckich, przedstawicieli państwa, jednostek samorządu terytorialnego złożyły kwiatów i wiązanek okolicznościowych.

                Pomnik Ponarski odsłonięto 10 maja 2018 roku. Powstał z inicjatywy Stowarzyszenia Rodzina Ponarska, skupiającego rodziny i krewnych ofiar oraz osoby podtrzymujące pamięć o ofiarach tej zbrodni. W jego cokół wmurowano akt erekcyjny i urnę z ziemią z Ponar.

                Na granitowej płycie pomnika widnieje inskrypcja: „Pamięci tysięcy Polaków, młodzieży ze Związku Wolnych Polaków, inteligencji wileńskiej, żołnierzy ZWZ-AK, duchowieństwa, zamordowanych w latach 1941–1944  w Ponarach koło Wilna. Wykonawcą egzekucji był Ochotniczy Oddział Specjalny „Strzelcy Ponarscy” złożony z Litwinów w służbie Niemieckiej Policji Bezpieczeństwa. W hołdzie naszym bohaterom znanym i nieznanym, którzy oddali życie za wolność Ziemi Ojczystej. Gloria Victis."

                Ocenia się, że w okresie od 04.07.1941r do 3.07.1944r. zamordowano tam ok. 100 tys. ludzi w tym 34 tys. w 1941. Ponary to miejsce największej zbrodni dokonanej przez Niemców na północno-wschodnich kresach II RP w okresie II wojny światowej.

Tekst i foto: Bożena Szubińska